Her yıl milyonlarca kişinin yaşamına mal olan ve solunum yolu hastalıklarından kalp rahatsızlıklarına kadar pek çok sağlık sorununa yol açan sigaranın küresel ölçekteki kullanımını azaltmak amacıyla hükümetler, çeşitli tedbirleri hayata geçiriyor.
Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) öncülüğünde sigaranın insan sağlığı üzerindeki yıkıcı etkilerine dikkati çekmek, kullanımını azaltmak ve toplumsal bilinç oluşturmak amacıyla her yıl 9 Şubat, “Dünya Sigarayı Bırakma Günü” olarak anılıyor.
Tütün ürünlerinin insan sağlığına yönelik artan tehdidine karşı küresel mücadelenin önemli bir adımı olan “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi”, 2003’te DSÖ öncülüğünde imzalanarak bu alandaki politikaların oluşmasında kilit rol oynadı.
DSÖ’nün 2024’te yayımladığı dünya çapındaki tütün kullanımına ilişkin rapora göre, 2000 yılında 1,36 milyar kişi tütün ürünleri kullanırken bu sayı 2022’de artan dünya nüfusuna rağmen 1,24 milyara düştü.
Son yıllarda dünya genelinde hükümetlerin sigara kullanım oranlarını düşürmek ve nikotin bağımlılığıyla mücadele etmek amacıyla hayata geçirdiği veya gündemine aldığı çalışmaları derledi.
İtalya
İtalya’nın ikinci büyük kenti Milano’da 2021 yılında statlar, parklar, mezarlıklar ve otobüs durakları gibi ortak kullanım alanlarında uygulamaya konulan kısıtlı sigara içme yasağının kapsamının genişletilmesine 17 Aralık 2024’te karar verildi.
Yetkililer, şehrin hava kalitesini iyileştirmeyi hedefleyen bu yasağın temel amacının, özellikle vatandaşları pasif içiciliğin zararlı etkilerinden korumak olduğunu belirtti.
Sigara ve tütün ürünlerinin tüketimine yalnızca belirli özel alanlarda ve çevredeki insanlarla en az 10 metre mesafe bırakılması şartıyla izin veren düzenleme, 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girdi.
İtalya’nın kuzeybatısındaki Torino kentinde ise Nisan 2024’te benzer karar alınarak açık alanlarda başkalarına 5 metreden daha yakın mesafede sigara içilmesine izin verilmemesi kararlaştırıldı.
İngiltere
Yıllık yaklaşık 80 bin kişinin sigaraya bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybettiği İngiltere’de 2009 sonrası doğanların ömür boyu sigara satın alamamasını öngören yasa tasarısı, parlamentonun alt kanadı Avam Kamarası tarafından onaylandı.
Tasarıya göre, sigara satın alma alt yaş sınırının her yıl kademeli yükseltilmesi öngörülüyor.
Nijerya
Sigara içmenin halk arasında ayıp olarak karşılandığı Nijerya’da hükümet, film endüstrisinde yaygınlaşan sigara kullanımına karşı harekete geçti.
Nijerya’nın film endüstrisi Nollywood’da sigaranın özendirilmesini ve yüceltilmesini önlemek amacıyla 23 Mayıs 2024 itibarıyla filmler, skeçler ve kliplerde kullanımına yasak getirildi.
Belçika
Brüksel hükümeti, nikotin bağımlılığıyla mücadele kapsamında aldığı önlemler çerçevesinde 1 Ocak 2025’te yürürlüğe giren kararla “vape” olarak da bilinen tek kullanımlık elektronik sigaraların satışını yasakladı.
Elektronik sigaraların, gençleri sigaraya özendirmenin ve nikotin bağımlısı yapmanın kolay yolu olduğuna işaret eden Belçika Sağlık Bakanı Frank Vandenbroucke, tek kullanımlık elektronik sigaraların içindeki plastik ve pillerin tehlikeli atık kimyasallar oluşturduğuna dikkati çekti.
Bu yasayla Belçika, Avrupa Birliği (AB) içinde elektronik sigaranın satışını resmen yasaklayan ilk ülke oldu.
Belçika’nın Fransızca konuşulan Valon bölgesinde yer alan Fleurus kentinde ise gençleri sigara dumanına maruz kalmaktan korumak amacıyla, 8 Ocak 2024 itibarıyla belirli kamusal alanlarda tütün ürünlerinin kullanımı yasaklandı.
Bu karar doğrultusunda okullar, kreşler ve huzurevlerinin giriş ve çıkışlarını çevreleyen 10 metrelik alanda sigara ve elektronik sigaranın kullanımına yasak getirildi.
Avustralya
Avustralya, 2024’ün başında sağlığa ciddi zararlar veren birçok elektronik sigaranın ithalatını yasaklarken satışına izin verilen aromaların çeşitliliğini de sınırlandırdı.
Elektronik sigaraların kullanımını “sigara alışkanlığını bırakmaya yardımcı ürün” haline dönüştürmeyi hedefleyen Avustralya hükümeti, 1 Temmuz 2024’ten itibaren bu ürünlerin yalnızca eczanelerde satılmasına karar verdi.
Avustralya hükümeti, 18 yaş altına elektronik sigara satışını yasaklarken gençlerin bu alışkanlıktan kurtulmasını desteklemek amacıyla ek fon sağlamayı planladığını da duyurdu.
Endonezya
Sigara tüketiminin en yaygın olduğu ülkelerden Endonezya’da 31 Temmuz 2024 itibarıyla web siteleri ve mobil uygulamalar da dahil olmak üzere tüm sosyal medya platformlarında sigara reklamlarının yayımlanması yasaklandı.
Yeni düzenlemelerle eğitim kurumlarının ve çocuk oyun alanlarının 200 metre civarında sigara satışının yapılmasına da yasak getirildi.
